اِذْخِر، گیاهی خوشبو است که در مکه و مدینه می‌روید و از حکم حرمت چیدن و کندن گیاهان حرم، استثناء شده است. این گیاه کاربردهای بسیاری داشته است؛ ازجمله پوشاندن سقف خانه، پر کردن بالش، جویدن برای خوشبو کردن دهان، معطر کردن لباس و تأمین سوخت. سقف مسجدالنبی به هنگام ساخت، با اِذخر پوشانده شد.
پیامبر(ص) به درخواست عمویش عباس چیدن گیاه اذخر را برخلاف چیدن سایر گیاهان برای مُحرم جایز شمرد. در فقه شیعه و اهل سنت احکامِ کاربردهای مختلف اذخر برای مُحرِم بررسی شده است. فقهاء شیعه و اهل سنت به‌اتفاق، با استناد به حدیث پیامبر(ص)، چیدن آن را جایز می‌دانند؛ اما درباره مسائلی چون از ریشه‌درآوردن، بوییدن و جویدن آن فتواهای متفاوت دارند.
درگذشته از اِذخر بهره بسیار می‌بردند؛ از جمله: پوشاندن سقف خانه،[۵] پر کردن بالش،[۶] جویدن آن برای خوشبو کردن دهان، معطر کردن لباس، و تأمین سوخت کوره آهنگری و زرگری. همچنین مردم عرب برای گرفتن رطوبت قبر و خوشبو کردن جنازه، مقداری اذخر درون قبر می‌ریخته‌اند.[۷] گزارش شده که هنگام نبش قبرهای فراعنه مصر در سال ۱۸۸۱م پس از ۳۰۰۰ سال بوی اِذخر از آن برخاسته است.[۸] حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل پس از بنانهادن کعبه، سقف آن را با شاخه درختان و نیز برگ گیاه اِذخر پوشاندند.[۹] از مهم‌ترین کاربردهای این گیاه، پوشاندن درزهای میان الوارها در سقف و ایجاد پوشش روی آن‌ها بوده است.[۱۰]
برخی مفسران اهل سنت ذیل آیه ۹۸ سوره مائده گزارش داده‌اند: در روزگار جاهلیت، اگر احرام‌گزار گردن‌آویزی از مو بر گردن خود می‌آویخت، کسی به او گزند نمی‌رساند. همچنین هنگام بازگشت به خانه خود پس از حج، اگر گردن‌آویزی از اِذخر بر گردن خود می‌آویخت، از آسیب دیگران در امان بود و به سلامت به خانه بازمی‌گشت.[۱۱] برخی در تفسیر «ضِغث» در آیه ۴۴ سوره ص ( وَخُذ بِیدِک ضِغثًا فَاضرِب بِهِ وَلا تَحنَث) احتمال داده‌اند که دسته صدتایی چوب که حضرت ایوب(ع) به فرمان خدا برای عمل به سوگند خود در تنبیه همسرش به کار برده، از ساقه اذخر بوده است.[۱۲]
هنگام ساختن مسجدالنبی(ص) سقف آن با گیاهانی از جمله اذخر پوشانده شد.[۱۳] بر پایه برخی روایت‌ها، در غَزوه اُحُد از آن رو که مشرکان اموال مسلمانان را به غارت برده بودند، مسلمانان هنگام تکفین شهدا با کمبود پارچه روبه‌رو شدند. پیامبر(ص) به جای پارچه از گیاه اذخر استفاده کرد. گزارش شده که پارچه کفن حضرت حمزه کوتاه بود و پیامبر(ص) سر و بدن او را با پارچه و پاهای وی را با اذخر پوشاند.[۱۴] برخی دیگر از شهدا، از جمله مُصعَب بن عُمَیر نیز همین‌گونه کفن شدند.[۱۵] از این گیاه برای پر کردن بالش به جای پَر، پشم و پنبه نیز استفاده می‌شده است. گفته‌اند که بالش پیامبر(ص) و نیز بالش جهاز حضرت زهرا(س) آکنده از اذخر بود.[۱۶]
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.